Het online reizigersnetwerk Couch Surfing is de laatste jaren sterk gegroeid. Vooral in landen die zwaar getroffen zijn door de economische crisis lijkt het aantal leden sterk toe te nemen. Maar financiële redenen zijn niet de enige motivatie. Waar komt deze groei vandaan?‘Klaar met al die identieke hotels, hun chagrijnige personeel en al die uitgemolken bezienswaardigheden?’ luidt de intro van Veronica’s tv-programma Veronica goes Couchsurfing. De drie jonge presentatoren Saar, Tim en Veronica, die buiten de gebaande paden op vakantie gaan, reizen samen met een cameraploeg over verschillende werelddelen om de lokale gastvrijheid op de proef te nemen.

In Thailand gaat Veronica met haar gastheren op pad om de nachtelijke markt van Ayutthaya te bekijken en bezoekt ze de lokale olifantenopvang. Saar wordt door haar host uitgenodigd voor een Indiase bruiloft in Toronto en gaat er op uit om een enorme kermis te midden van de stad te bezoeken. Tim maakt muziek in de keuken van het adres waar hij verblijft en drinkt biertjes met de huisgenoten van zijn gastheer. Uitgemolken bezienswaardigheden op je vakantie? Absoluut niet.

Er is een nieuwe vorm van reizen: Couch Surfing (CS). CS is een netwerk dat probeert reizigers in verbinding te brengen met de lokale bevolking om je vakantie vanuit het bewonersperspectief te ervaren. De host biedt je een slaapplek aan en neemt je mee de stad in, op zoek naar leuke kroegjes, concerten, koffiebarretjes en parken zodat je de toeristische trekpleisters kunt mijden en de minder bekende plekjes in de buurt kunt zien. En dat allemaal gratis.

Couch Surfing begon met een weekendje IJsland in april 2004. Casey Fenton, oprichter van CS, had er geen verblijfplaats geregeld. Hij besloot de dag voor zijn vertrek vanuit Boston 1500 studenten van de universiteit in Reykjavik te mailen met de vraag of hij bij een van hen kon verblijven. Hij ontving vijftig enthousiaste reacties van mensen die hem niet alleen graag onderdak wilden bieden, maar die hem zelfs rondleidingen over IJsland wilden geven. Tijdens de vlucht terug naar Bosten begon hij het concept Couch Surfing uit te werken. Eind 2004 werd de website gelanceerd.

Veronica zendt het programma over CS uit in een tijd dat het reizigersnetwerk enorm in omvang is toegenomen. De afgelopen vijf jaar is het netwerk gegroeid van krap 400.000 leden in 2007 naar ruim vijf miljoen leden in 2012. Waarom is Couch Surfing zo in omvang toegenomen?

Economische Crisis
De periode van enorme groei van het netwerk valt nauw samen met het begin van de financiële crisis. In het voorjaar van 2008 luidt de val van een aantal banken in Amerika de globale kredietcrisis en de Europese schuldencrisis in. De Westerse wereld verkeert sindsdien in financiële en economische malaise. Het is niet zo vreemd dat Couch Surfing in deze tijd in populariteit is toegenomen: overnachten bij iemand anders of een rondleiding door de stad is gratis.

Heather O’Brien, mediabeheerder van CS merkt op dat ‘ons ledenaantal tijdens de financiële crisis inderdaad sterk is toegenomen. Het is misschien vroeg om deze groei toe te schrijven aan de crisis, maar wij denken zeker dat er een verband is.’ Vooral in landen als de Verenigde Staten, Spanje en Italië zijn er veel leden bijgekomen. In deze landen, waar de werkloosheid in deze periode het sterkst is toegenomen, wonen nu de meeste leden.

‘We schrijven deze groei ook toe aan de ervaringen die Couch Surfers hebben en het doorvertellen van hun verhalen aan vrienden en vrienden van vrienden’, zegt O’Brien. ‘CS is altijd gratis geweest en in het geval van economische malaise blijft CS een budgetvriendelijke mogelijkheid voor reizen. Daarnaast gebruiken veel van onze leden het netwerk niet alleen voor reizen, de grootste groei in ons ledenaantal komt van mensen die activiteiten bezoeken die Couch Surfers lokaal organiseren. Een hypothese zou kunnen zijn dat wanneer mensen niet kunnen reizen, bijvoorbeeld in het geval van slechte economische omstandigheden, ze hun reiservaring thuis opzoeken.’

Is het veilig?
‘Je reist de wereld over, ontmoet mensen die je nog nooit eerder hebt ontmoet, verblijft in hun huis, je bent geheel aan anderen overgeleverd, stel dat iemand je iets aandoet?’ vraagt de bezorgde moeder aan haar dochter, Alexandra Liss, die de wereld over wil reizen met behulp van CS om zelf een documentaire te maken. ‘Er kan van alles fout gaan!’ In tegenstelling tot Saar, Tim of Veronica, heeft haar dochter geen camerateam dat haar in de gaten houdt. Maar horrorverhalen zijn er nauwelijks. Het enige incident dat ooit met Couch Surfing in verband is gebracht, is een verkrachtingszaak in Leeds. Een 29 jarige vrouw werd verkracht door de 34 jarige man die haar via Couch Surfing een slaapplaats had aangeboden.

Couch Surfing doet er alles aan om dergelijke horrorverhalen te voorkomen. Zo kunnen gebruikers na een verblijf een aanbeveling schrijven over elkaar en deze op elkaars online profielen plaatsen. Andere gebruikers kunnen uit deze aanbevelingen opmaken of ze bij deze persoon willen verblijven of deze persoon thuis willen ontvangen. Was het een goede ervaring? Is deze persoon betrouwbaar? Zou je deze persoon opnieuw willen ontmoeten? Wat vond je vooral leuk aan deze persoon? Op deze manier worden Couch Surfers geholpen bij het maken van hun keuze voor een verblijfplaats.

Meer dan reizen
Couch Surfer Vitalij Dadaschjanz gebruikt het netwerk voor een andere reden. Vitalij is een informaticastudent uit Bremen en studeert sinds september aan de Hanze Hogeschool Groningen. Hij heeft nog steeds geen kamer gevonden. Hij heeft besloten om via Couch Surfing zijn verblijf tot februari te overbruggen, tot hij een kamer in Groningen vindt.

‘Ik heb nu bij vijf mensen kunnen overnachten, van maandag tot en met vrijdag. In het weekend ga ik naar mijn ouders of vrienden in Bremen,’ zegt Vitalij. ‘Het is misschien onpraktisch om steeds van adres te wisselen, maar ik heb tot nu toe fantastische ervaringen gehad. Zo leer ik tijdens mijn half jaar in het buitenland echt het land kennen. Ik ben bij Nederlanders thuis geweest, ik heb muziek gemaakt met de host, heb Nederlandse spelletjes gespeeld en gekookt zoals studenten dat hier doen. Een kamer is comfortabel, maar dit is veel leerzamer.’

Door Michiel Zwijnenburg